qərq

<ər.> Adətən «etmək», «olmaq» köməkçi feilləri ilə birgə işlənir. Qərq etmək – 1) batırmaq (suda). Düşmən vəziyyətin çıxılmazlığını görüb, gəmilərini qərq etdi; 2) boğmaq (suda). . . Bir də gördüm dəryanın suyu qalxır yuxarı, az qalır məni qərq edə. C. Məmmədquluzadə; 3) məc. məhv etmək. Bu müsibət müharibə qızışdırıcılarını hökmən boğub qərq edəcəkdir. (Qəzetlərdən); 4) məc. bir şeyin çoxluğunu ifadə edir. <Çimnaz:> . . Bəsdirin, qızlar, nə onu çiçəyə qərq edirsiniz. Ə. M.. <Kərim:> Bizə elə bir lampa lazımdır ki, günəş kimi parlasın, aləmi öz işığına qərq etsin. Ə. Sadıq; 5) batırmaq, bulamaq. Ey həmdəmim, səni qana qərq elər; Gəl tərpətmə yaralanmış könlümü. M. V. V.. Çeynədilər, dişlədilər, diddilər; Bir-birini al-qana qərq etdilər. A. S.. Qərq olmaq – 1) batmaq. Gəmiçi özünü itirsə əgər; Tufanlar içində qərq olub gedər. S. V.. Gəminin dalınca üzmək istədi, bacarmayıb suya qərq oldu. M. Hüseyn; 2) boğulmaq (suda). Batmış gəmidəki yolçuların hamısı qərq oldu. – Ciğato çayı minlərlə qərq olmuş insan meyitləri(ni) . . axıdıb Urmu gölünə aparırdı. M. S. Ordubadi; 3) adətən tərkiblərdə işlənib bir şeyin çoxluğunu, şiddətini, dərinliyini və s. -ni bildirir. Gözümün yaşına qərq oldu tənim; Bu hal ilə işim müşküldür mənim. Q. Z.. Sabir kimi qərq oldu gözüm yaşına cismim. M. Ə. S.. Keçmişdi keçən şəb gecədən bir neçə saət; Məhtab ilə olmuşdu cahan qərqilətafət. A. S.. Sonra səs-səmir kəsildi, kənd böyük bir sükuta qərq oldu. Ç.. Afaqın solğun üzü göz yaşları içərisində qərq oldu. Ə. M..